Druk enter om te zoeken

March 05 2021
logo
De studio van het AGA LAB in Amsterdam.
De studio van het AGA LAB in Amsterdam.
Anton StaartjesGrafiekInformatiefWebsiteWerkplaatsen

De Toyobo-etstechniek

Anton Staartjes, Grafiek, Informatief, Website, en Werkplaatsen

De Toyobo-etstechniek

Diensten van AGA LAB in Amsterdam

Categorieën: Anton Staartjes, Grafiek, Informatief, Website, en Werkplaatsen

Tags: AGA LAB en Toyobo

In kM 111 interviewt Anton Staartjes kunstenaar Chantal Elisabeth Ariëns over haar grafische werk. In haar werk past zij de Toyobo-etstechniek toe. In dit online artikel beschrijven we de diensten die het AGA LAB Amsterdam op het gebied van deze techniek aanbiedt.

> Naar kM 111

De mogelijkheden van toyobo etsen worden veelvuldig gebruikt bij AGA LAB in Amsterdam. AGA LAB is een DiY-makersplek waar je met professionele faciliteiten kunt experimenteren en je werk kunt uitvoeren. Het artist-in-residence programma biedt een uitgelezen kans om geconcentreerd onderzoek te doen. Zo resulteerde het onderzoek ‘Iemands moedertaal’ van Judith Westerveld (NL/ZA) in een diversiteit aan blinddruk prints middels toyobo, die het moeilijke proces van het leren van een nieuwe taal op een treffende manier visualiseerde.

Faciliteiten

AGA LAB heeft een uitgebreid aanbod aan grafische faciliteiten; voor het maken van fotopolymeer etsen zijn er een contactkast (belichtingskast) en kleine doka aanwezig waar het mogelijk is om tenminste een A2-plaat te belichten. Er zijn vier etspersen aanwezig van verschillende maten (52 x 110 cm, 75 x 130 cm, 80 x 140 cm en 100 x 190 cm).

Assistentie

Het gebruik van de doka, de persen, en schoonmaakmiddelen zijn bij de prijs inbegrepen. En niet te vergeten de assistentie van de werkplaatsbegeleiders. In hun advies streven zij ernaar om verder te kijken dan directe reproductie. Juist het maakproces goed te benutten, verrassingen te verwelkomen en zo te komen tot de voor jou meest optimale resultaten. De workshop Toyobo wordt doorgaans vier keer per jaar gegeven door kunstenaar en technisch begeleider Ayesha Ghaoul.

Omzetting

Een niet te onderschatten onderdeel van het maken van Toyobo-prints is het maken van de afbeelding op film. De omzetting in een zwart-witbeeld komt heel precies, en daarmee valt of staat de kwaliteit van je Toyobo-print. De uitdaging zit in de conversie van een digitaal beeld naar een analoge Toyobo-plaat. Alex de Vocht, fotograaf en technisch begeleider op de digitale afdeling van AGA LAB, kan je helpen met die omzetting en het printen van je films. Zo kun je in-house het gehele proces uitvoeren.

Milieubewust en veilig

Het atelier onderscheidt zich door de keuze voor een milieubewust en veilig werkproces. Schadelijke oplosmiddelen zijn vervangen door VCA/slaolie. In plaats van traditionele vernissen wordt er waar mogelijk met acrylgronden gewerkt. Er wordt geëtst met kopersulfaat en ijzerchloride, welke geen bijtende dampen produceren. Alle chemische en overige restanten worden afgewerkt of gerecycled.

> Naar de website van AGA LAB

bijschrift

note

bijschrift

Anton Staartjes

Anton Staartjes is beeldend kunstenaar, fotograaf en publicist. Opgeleid aan de Gerrit Rietveld Academie (Grafiek en Schilderen) en de Nederlandse Fotovakschool. Hij is eigenaar van Studio Kunstzyde voor fotografie en webdesign.

LEES MEER

Artikelen van deze auteur

Adressen van organisaties die zich bezighouden met nalatenschappen

Er zijn in Nederland heel wat plekken waar men zich bezighoudt met nalatenschappen op het gebied van kunst en cultuur. kM zet de adressen voor je op een rijtje. Lees meer over nalatenschappen in kM 108.

Artdata
Saskia Leefsma
T: +31(0)-649422779
E: s.leefsma@artdata.nl
Mondriaan Fonds
Brouwersgracht 276
1013 HG Amsterdam
T: 020-5231523
E: info@mondriaanfonds.nl
Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
Postadres: Postbus 191, 5600 AD
T: 040 – 2649940
E: info@rhc-eindhoven.nl
Art Intercession
Kerkdam 5
2361 GK Warmond
T: 071-3013574
E: lvdm@art-intercession.nl
Nationaal Archief
Prins Willem Alexanderhof 20
2595 BE Den Haag
T algemeen: 070-3315400
E: via de website
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Postbus 1600 | 3800 BP Amersfoort
T: (033)-4217456
E: info@cultureelerfgoed.nl
brabants kenniscentrum kunst
en cultuur
Spoorlaan 21 i-k
5038 CB Tilburg
T: 013-7508434
E: b.veldhuizen@bkkc.nl
Nederlandse Galerie Associatie
Westeinde 22
2512 HD Den Haag,
T: 070-3605001
E: nga@xs4all.nl
Stichting Behoud Moderne Kunst
Hertogstraat 5
5211 AN ’s Hertogenbosch
T: 06-53586712
Boekmanstichting
Herengracht 415
1017 BP Amsterdam
T: 020-6243736
E: via de website
Onterfd Goed
Speelheuvelweg 1-01
5652CH Eindhoven
T: 06-51995393
E: info@onterfdgoed.nl
 Stichting Digitaal KunstBeheer
E: kantoor@digitaalkunstbeheer.org
> naar website
Erfgoed Brabant
Waterstraat 16
Postbus 1325, 5200 BJ ’s-Hertogenbosch
T: (073)-6156262
E: info@erfgoedbrabant.nl
PACKED vzw – Expertisecentrum Digitaal Erfgoed
Delaunoystraat 58
bus 23 1080 Brussel (België)
T: +32-(0)2 217 14 05
Streekarchief
Land van Heusden en Altena
Postadres Postbus 79, 5256 ZH Heusden
T: 0416-661901
E: info@salha.nl
Janivo Stichting
Sparrenheuvel 36
3708 JE Zeist
T: 030-6937575
E: info@janivo.nl
Pallas kunst- en boedeltaxatie
Kerkdam 5
2361 GK Warmond
T: 071-3013574 en 06-42489503
E: info@pallastaxatie.nl
Verbeke Foundation
Westakker
9190 Kemzeke (Stekene), België T: +32 (0)3/789.22.07
E: info@verbekefoundation.com
Kenniscentrum Digitaal Erfgoed
Prins Willem-Alexanderhof 5
2595 BE Den Haag
T: 070-3140343
E: den@den.nl
Provinciaal Brabants Historisch Informatie Centrum
Postbus 81, 5201 AB
‘s-Hertogenbosch
T: 073-6818500
E: info@bhic.nl
Vereniging van Estate Planners in het Notariaat
Postbus 16020, 2500 BA
Den Haag
T: 070-3307222
E: info@epn-notaris.nl
Koninklijke Bibliotheek
Prins Willem-Alexanderhof 5
2595 BE Den Haag
T: 070-3140310
E: via de website
Regionaal Archief Tilburg
Postbus 4265, 5004 JG Tilburg
T: 013-5494570
E: info@regionaalarchieftilburg.nl
Landelijk Archief RKD
Prins Willem Alexanderhof 5
2595 BE Den Haag
T: 070-3339777
E: info@rkd.nl
Regionaal archief West-Brabant
Bezoekadres: Beukenlaan 1d,
4731 CD Oudenbosch
T: 0165-331283
E: via de website
Lees meer

kM 112: De grenzen van glas

In dit glasnummer, dat op 9 december 2019 is verschenen, vertelt onder meer Evert Nijland over zijn fascinatie voor glas en de uitdaging om met dit materiaal te werken.

Glasblazer

Als sieraadontwerper werkt hij al jarenlang samen met glasblazer Edwin Dieperink: ‘Edwin is zo vertrouwd met het materiaal, zijn handen denken in glas’, aldus Evert. ‘Ik heb er wel gevoel voor ontwikkeld, omdat ik er al twintig jaar met mijn neus bovenop zit, maar hij voert altijd uit en ik ben er altijd bij.’ Daarom vind je op de cover en op de volgende pagina’s prachtige foto’s van kunstenaar én ambachtsman.

Jan Koen Lomans

Een ander mooi interview is dat met Jan Koen Lomans die al geruime tijd met het idee speelde om twee diametrale materialen met elkaar te laten samensmelten: glas en textiel. ‘Eigenlijk kun je die materialen natuurlijk niet samenbrengen, want het smeltpunt van glas ligt rond de 800 ºC en textiel brandt al bij 200 ºC, dus dat was wel een uitdaging.’ De oplossing voor die uitdaging bleek te liggen in het weglaseren van stof, die vervolgens veel minder gevoelig bleek voor verbranding bij het ‘fusen’ tussen glas. Dit onderzoek leverde Lomans de titel professor in practice op aan een universiteit in Wales.

Andere artikelen

Voor dit glasnummer bezochten we tevens de expositie ‘Glasstress’ tijdens de Biënnale van Venetië, onderzochten we de gezondheidsrisico’s die kleven aan het werken met glasvezel, en duiken we in twee veelvoorkomende vormen van glasziekte: weeping glass en crizzling glass. Ook spreken we Caroline Prisse, directeur van de Van Tetterode Glasstudio – ‘We zetten ons in om het uiterste uit het materiaal te kunnen halen’ –, en Judith Roux over haar glasinstallatie On the Way, een fragiel en ruimtevullend kunstwerk. Roux studeerde in 2018 af aan het jubilerende The Large Glass Department van de Gerrit Rietveld Academie. ‘Tot hoe dun kan ik gaan?’ vroeg ze zich af. Met de gasbrander als haar potlood probeert zij in haar werk ‘de grens van verdwijnen op te zoeken’. 

Kortom: in deze kM worden de grenzen van glas volop opgezocht!

> Bestel dit nummer

Cta abonnement kM 112

 Lees meer

kM 113 over Printmaking

In dit nummer over printmaking, dat medio maart 2020 is verschenen, doet onder meer Hansje van Halem een boek open over haar ontwerppraktijk.

Schutbladen

In de loop der tijd heeft Hansje van Halem een heel divers portfolio opgebouwd. Ze ontwerpt onder meer posters en covers van boeken. Haar ontwerpen van schutbladen waren aanleiding voor een opdracht in de openbare ruimte, waardoor je nu ook een hek bij Schiphol en bestrating bij het Pieter Baan Centrum ziet naar ontwerp van Van Halem. Posters blijven belangrijk voor haar, ook al is er geen markt voor posteropdrachten, ze vormen een schatkamer voor toekomstig werk: ‘Een belangrijk inzicht voor mij was dat zelfgeïnitieerde projecten prima resultaten voor de beroepspraktijk opleverden, waar je uiteindelijk een boterham mee kunt verdienen.’

Steendrukkunst

We spreken meester-steendrukker Gertjan Forrer, die in het kader van project XXL Litho samenwerkte met drie jonge beeldend kunstenaar. Zij hadden weinig tot geen ervaring in de druktechnieken; een experimentele benadering die Forrer wel weet te waarderen. ‘Voor kunstenaars die van een directe werkwijze houden, is de steendrukkunst ideaal.’

Haarlijnen op diploma

Voor de rubriek Jong vertelt Stepan Lipatov over het ontwerp dat hij heeft mogen maken voor het Bachelor-diploma van de Gerrit Rietveld Academie. In zijn ontwerp wilde hij van alle eindexamenstudenten één haar verwerken. De uitdaging bij dit project was om zulke dunne ‘haarlijnen’ in offset geprint te krijgen.

Geprinte brug

Designer en beeldend kunstenaar Joris Laarman ontwierp voor de Gemeente Amsterdam een brug om over de Oudezijds Achterburgwal te plaatsen. Het bijzondere aan deze brug is dat het om een ‘print’ gaat; het bedrijf MX3D van Gijs van der Velden printte het ontwerp in metaal uit. Met de opdracht voor de brug willen beide mannen een nieuwe techniek introduceren. ‘Toen we ermee begonnen wisten we niet of we het wel voor elkaar zouden krijgen. Het was een sprong in het diepe.’ Nu is de brug klaar om geplaatst te worden.

Zandgedichten

Een heel andere manier van drukken ten slotte vind je op het strand van Vlieland. Al wandelend kom je daar zogenaamde ‘zandgedichten’ tegen. Alsof de dichtregels door de zee zijn aangespoeld, zijn de letters in het zand afgedrukt. De Vliehors Expres drukt in één jaar tijd een gedicht zo’n 5,5 miljoen keer af. Dat is nog eens een oplage!

> Bestel dit nummer

Cta abonnement kM 113

 Lees meer

kM 114 over Hout

Het themanummer van kM over hout verschijnt eind juni 2020. In het houtnummer spreken we kunstenaars die op diverse manieren met hout werken. We doen een greep uit de inhoud! 

Femmy Otten

Haar beelden van hout moeten eruitzien alsof het geen moeite gekost heeft, vertelt beeldend kunstenaar Femmy Otten in dit themanummer over hout. ‘Ik heb altijd het gevoel dat ik mijn handen kapot moet beitelen, dat ik er veel voor gedaan moet hebben. Dat voelt heel goed.’ Otten vertelt in deze kM over een beeld waar ze aan werkt voor de nieuwe rechtbank in Amsterdam, een zwangere vrouw uit één stuk Europees lindenhout. Ze heeft de techniek zichzelf eigen gemaakt. ‘Ik vraag me nog geregeld af wat een echte houtbewerker zou zeggen wanneer hij me aan het werk zou zien.’ Ondertussen laat ze haar beitels door het hout glijden als boter: ‘Hout is mijn grote liefde.’

Maartje van Deursen

Die liefde voor het materiaal die Femmy Otten voelt, voelt Maartje van Deursen ongetwijfeld ook. Met meer dan 25 jaar ervaring als meubelmaakster is zij een echte ambachtsvrouw. Als drijvende kracht achter Cambium Meubels te Krommenie begeleidt ze studenten aan de Gerrit Rietveld Academie. Maar ook kunstenaars en musea weten haar te vinden voor speciale opdrachten. Van Deursen vertelt over de nieuwe houten voet die ze heeft gemaakt voor een rituele kandelaar, de Rintel menora, voor het Joods Historisch Museum in Amsterdam.

Nel Punt

De precisie en aandacht die beeldend kunstenaar Nel Punt vroeger hanteerde voor grafische vormgeving, handhaaft ze nu in het werken met hout. Het belangrijkste vindt ze om de tekening in het hout met de vorm van het object samen te laten gaan. Daarom is ze ook zo gefascineerd door de ‘verhalen’ die ze in stukken hout leest: ‘Hoe het gegroeid is, de verschillende patronen in het hout, de nerven, de jaarringen en de structuren inspireren me om ze in mijn stukken nog beter te laten uitkomen.’

Frans Horbach

Beeldend kunstenaar Frans Horbach voegt met kleur juist ‘lyrische elementen’ toe aan zijn houten objecten. Toen hij als schilder de laatste jaren steeds meer gefascineerd raakte door rechte lijnen, onststond de behoefte om ruimtelijk werk te gaan maken. ‘Het was bijna vanzelfsprekend dat ik met hout wilde gaan werken,’ aldus Horbach. Dit is slechts een kleine greep uit de inhoud van dit houtnummer. Veel leesplezier!

> Bestel dit nummer

Cta abonnement kM 114

 Lees meer

kM 115 over Natuur

Het themanummer van kM over natuur verschijnt op 10 oktober 2020. In deze kM spreken we kunstenaars die op diverse manieren met natuur werken of zich erdoor laten inspireren. We doen een greep uit de inhoud! 

Josua Wechsler

Als kind had de van oorsprong Zwitserse Josua Wechsler veel natuur om zich heen, en bergen natuurlijk. Dat deze omgeving voor hem bepalend is geweest, blijkt wel uit de organische vormentaal in zijn werk. ‘De kleuren of het materiaalgebruik lijken misschien een beetje onnatuurlijk’, vertelt Josua, ‘maar de fascinatie voor dat groeien, die kracht in de natuur zit er altijd in.’ Met zijn werk wil Josua, die momenteel vanuit Zwitserland op een zelfgebouwde houten SUP over de Rijn naar Nederland peddelt, mensen opnieuw sensibiliseren voor de natuur.

Koos Buist

Ook Koos Buist heeft zich als kunstenaar laten inspireren door zijn omgeving. Opgegroeid in het Groningse wierdedorp Ezinge raakt hij al vroeg gefascineerd door de kolk langs de oude dijk. ‘Mijn moeder waarschuwde me regelmatig om niet te gaan schaatsen of zwemmen bij de kolk. Er heerste een algemeen gevoel dat het er “niet pluis” was. De wierde, met de kerk in het midden, staat voor veiligheid.’ Zijn Grondwerk gaat over het ontstaan en de cultivering van het Groninger land, met haar rivieren, dijken en kolken.

Sara Bjarland

Sara Bjarland laat zich inspireren door het grofvuil in de straten van Amsterdam – en de sculpturale kwaliteiten ervan. Voor haar is het van belang dat de objecten die ze van het grofvuil maakt, organisch lijken, ‘bijna als dode palmbomen en woekerende planten.’ Met haar werk reflecteert Sara op onderwerpen als waarde en (over)consumptie.

Semâ Bekirović

We spreken ook Semâ Bekirović die bezig is met de eerste voorbereidingen voor haar bijdrage aan de tentoonsteling ‘Into Nature’ dat in het voorjaar van 2021 in Drenthe zal plaatsvinden. Ze wil een massieve suikerbol van anderhalve meter doorsnee maken. Buiten, in weer en wind, zal de sculptuur langzaamaan vervormen. Uiteindelijk zal er door osmose sprake zijn van een balans tussen cultuur en natuur – waarbij het natuurlijke proces de rol van curator inneemt.

Dit is slechts een klein greep uit de inhoud van dit natuurnummer. Veel leesplezier!

> Bestel dit nummer

 Lees meer

kM 116 over Blauw

In dit nummer staat een specifieke kleur centraal: blauw. Deze kM verschijnt op 19 december 2020.

Pigmenten

Er is iets wonderlijks aan die kleur, schrijft Monica Rotgans in deze kM: ‘Blauw wordt benoemd als de koele kleur in ons beperkte systeem van de primaire kleuren terwijl het gloeiende ultramarijn tot de warmste kleuren op het palet hoort.’

Vermeer

Een van de bekendste gebruikers van natuurlijk ultramarijn, dat in de zeventiende eeuw verreweg het duurste pigment was, is Johannes Vermeer. In hun bijdrage beschrijven Annelies van Loon en Abbie Vandivere hoe zij met nieuwe technieken inzicht kregen in de toepassing van dit pigment door Vermeer in Meisje met de parel.

Lapis lazuli

We spreken ook met de jonge beeldend kunstenaar Nomin Zezegmaa, die haar roots in Mongolië heeft liggen en wier naam ‘Lapis lazuli’ betekent, de halfedelsteen waaruit ultramarijn gewonnen wordt. Het bevreemdt niet dat veel van haar werk gekenmerkt wordt door de kleur blauw.

Helly Oestreicher

Helly Oestreicher gebruikt weinig kleur in haar werk, maar als ze het doet, dan vaak blauw. Dit nummer van kM openen we met een interview met deze beeldend kunstenaar wier oeuvre talloze opdrachten in de openbare ruimte en tentoonstellingen in grote musea omvat. In het Joods Historisch Museum is nu een tentoonstelling met Oestreichers werk te zien.

Blauw licht

In de collectie van het Museum Arnhem bevindt zich Shattered Ghost Stories (1993) van Lydia Schouten. De blauw gekleurde atmosfeer is een van de belangrijkste kenmerken van deze complexe multimedia-installatie. Dit niet-materiële element is echter niet geregistreerd als installatie- onderdeel. Hoe bepaal je dan als restaurator de conditie van het werk? Sanneke Stigter en Stefanie Janson leggen het uit.

Bic-blauw

Materiëler kan het niet worden bij Arno Coenen en Iris Roskam; voor een gloednieuwe skatebaan op het Amsterdamse Zeeburgereiland ontwierpen zij een bijzonder tegeltableau geïnspireerd op het blauw van een bic-pen.

Deze en andere artikelen staan voor je klaar in deze kM!

> Bestel dit nummer

Cta abonnement kM 116

 Lees meer

De “Blauwe Golven” van Peter Struycken

Het omgevingskunstwerk Blauwe Golven onder de verkeersafwikkeling van de Nelson Mandelabrug in Arnhem werd met sloop bedreigd. De kunstenaar, Peter Struycken, was hier aanvankelijk niet van op de hoogte. Cultuurminnend Nederland kwam in actie. Weet de Gemeente Arnhem wel wat ze in huis heeft?

Foto: Aankondiging schoonmaakactie “Blauwe Golven” (foto en ontwerp: Marjon Gemmeke).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Lydia Schouten over “Shattered Ghost Stories”

Voor onderzoek naar de installatie Shattered Ghost Stories (1993) van Lydia Schouten uit de collectie Museum Arnhem zijn verschillende betrokkenen geïnterviewd over de totstandkoming, het maakproces, het tentoonstellen en de verwerving van het werk. De blauw gekleurde atmosfeer wordt als een van de belangrijkste kenmerken genoemd. Dit niet-materiële element is echter niet geregistreerd als installatie-onderdeel. Tekst: Sanneke Stigter en Janson.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Oral history voor onderzoek naar praktijken

Oral history wordt als onderzoeksmethode steeds vaker gebruikt bij onderzoek voor conservering, restauratie en presentatie van kunstwerken. Het gaat dan met name om het achterhalen van het maakproces, het idee erachter en de geschiedenis van het werk, zodat de conditie beter kan worden geïnterpreteerd. kM zal de komende tijd regelmatig vanuit deze invalshoek over kunstwerken berichten.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Residenties voor restauratoren? Graag!

Terwijl er veel residenties bestaan voor kunstenaars, zijn er nagenoeg geen voor restauratoren. Dat is jammer, want het kan heel vruchtbaar zijn om de blik te verruimen in een inspirerende nieuwe werkomgeving. Het biedt niet alleen ruimte voor ontwikkeling en verdieping, maar ook een mogelijkheid voor kruisbestuiving met andere disciplines.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Sieraadontwerper Evert Nijland over zijn fascinatie voor glas

Sieraadontwerper Evert Nijland vertelt over glas, zijn fascinatie voor het materiaal, de uitdaging om ermee te werken en de dualiteit die het in zich draagt. Zesentwintig keer valt het woord “spannend” en dat is ook precies wat hij zoekt in zijn ontwerpen en materiaalcombinaties. Daar gaat een lang proces van ontwikkeling en trial en error aan vooraf in een intensieve samenwerking met verschillende vakspecialisten, onder wie Edwin Dieperink, waardoor bijzondere nieuwe materiaaltoepassingen ontstaan. “Pisgeel werd het glas! Ik dacht: wat krijgen we nu?”

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Sjoerd Buisman over de restauratie van zijn groeisculptuur

Het kunstenaarsinterview is een onmisbaar instrument in de praktijk van de hedendaagse kunstrestaurator. De groeisculpturen van Sjoerd Buisman lenen zich er goed voor om de rol van het interview bij de conservering te analyseren. Kunst met een dynamisch en vergankelijk karakter vereist immers een andere conserveringsbenadering dan meer statische traditionele kunst. Dit artikel laat zien hoe tijdens een interview in dialoog nieuwe perspectieven rond een kunstwerk worden gecreëerd, die zowel interessant zijn voor de kunstinhoudelijke ontwikkeling van het werk, als de mogelijke conserveringspraktijk.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Toekomst in dialoog: de eerste Mobile Home van Joep van Lieshout

In 2020 is Joep van Lieshouts Mobile Home for Kröller­-Müller een kwart eeuw oud. Het is dan dertien jaar geleden dat zijn eerste modulaire caravan van glasvezelversterkt polyester uitgebreid is onderzocht en ingrijpend gerestaureerd. Interviews van destijds met de kunstenaar en de toenmalig directeur van het museum gaan behalve over het ontstaan en de betekenis van het werk ook over mogelijkheden in de toekomst, ieder vanuit een eigen perspectief.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

De Finse Katri Paunu brengt met afval een ode aan de natuur

Met haar afstudeerserie ‘Beyond the Edge’ ontving Katri Paunu (1993) afgelopen zomer de GRA-Award 2018 Autonome Kunst, de prijs voor veelbelovende afstuderende studente van de Gerrit Rietveld Academie. Het leverde haar een tentoonstelling op in de prestigieuze tentoonstellingsruimte Looiersgracht 60 in Amsterdam. Later dat jaar volgde SBK Sprouts, een jaarlijks terugkerende overzichtstentoonstelling van de meest veelbelovende pas afgestudeerde kunstenaars van Nederlandse academies.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

De vele entiteiten van hout

In haar meest recente werk laat beeldend kunstenaar Suzie van Staaveren (1991) zich leiden door de geschiedenis en de oorsprong van het materiaal. Ze wil de bemiddelaar zijn tussen idee en materiaal. Waarom ze juist hout als onderzoeksmateriaal koos, licht ze toe.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Femmy Otten: ‘Hout is mijn grote liefde’

‘Ik wil een opdracht synchroon laten lopen met mijn vrije werk. Daar ligt voor mij de opwinding. Doe ik dat niet, dan heb ik niet de motivatie.’ Femmy Otten (1981) uit zich krachtig wanneer haar gevraagd wordt naar de opdracht voor de nieuwe rechtbank in Amsterdam, een van de projecten waar ze nu aan werkt.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Haarlijnen

Stepan Lipatov is gefascineerd door grafisch ontwerp en beperkt zich niet tot het commerciële. Hij rekt het vak graag op naar andere disciplines en laat geen mogelijkheden ongebruikt. Stepan is een tekenaar en fantasierijk illustrator die graag een eigenzinnige touch toevoegt. Vandaar wellicht dat hem in 2019 de eer te beurt viel het Bachelordiploma van de Gerrit Rietveld Academie te ontwerpen.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Het Vijfde Seizoen in Den Dolder

Het Vijfde Seizoen in Den Dolder is een kunstenaarsresidentie in de  psychiatrie waar kunstenaars zich gedurende drie maanden kunnen wijden aan een psychiatrie-gericht onderwerp in relatie tot het eigen werk. kM sprak met enkele kunstenaars en met Esther Vossen, sinds acht jaar directeur/curator van Het Vijfde Seizoen.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Hoe Jalila Essaïdi de innovatie van biomaterialen stimuleert

Het onderzoek van Jalila Essaïdi (1980) naar kogelwerende huid uit spinnenzijde bracht haar in één klap internationaal bekendheid. In 2012 richtte ze BioArt Laboratories op waar zij innovatie die tot nieuwe biomaterialen leidt, wil stimuleren. Talentvolle bio-ontwerpers biedt zij een platform.

Foto: Bulletproof skin (foto: Jalila Essaïdi).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Inge Meijer uit haar comfortzone in Bogotá

Na haar residentie in 2016 en 2017 aan de Rijksakademie wilde Inge Meijer (1986) het liefst haar horizon verbreden buiten Nederland. Elf jaar eerder had ze door Colombia gereisd. Een van de residenties die het Mondriaan Fonds op de website aanbood was in Bogotá: Flora ars + natura. Een residentie die Meijer vanwege haar werk aan ‘The Plant Collection’ over de plantengeschiedenis in de zalen van het Stedelijk Museum Amsterdam (1945-1983), moest laten schieten. In 2018 belandde ze alsnog in Bogotá.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Jong: Tim Wunderink

In het atelier van Tim Wunderink valt de fascinatie voor het hergebruiken van alledaagse materialen direct op. Onderdelen van een steekwagentje, een stuk rood metaal, gele slangen, een groen visnet. ‘Ik heb niet per se iets met kamperen of varen, het zijn de grappige elementen, de felle kleuren, waar ik mee aan de  slag wil.’

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Judith Roux over “On the Way”

Een van de meest intrigerende werken die Judith Roux (1992, Albertville, Frankrijk) in de afgelopen periode ontwikkeld heeft, is haar glasinstallatie On the Way. Dit fragiele, ruimtevullende kunstwerk doet een beroep op je waarneming. Als architectonische glazen “spinnendraden” vult het de ruimte.”Ik vorm mijn objecten met de handen in de lucht.”

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Liesbeth Piena

Het gaat goed met de carrière van Liesbeth Piena (1993) die in 2018 afstudeerde aan de AKI/ArtEZ. Dit jaar ontving de jonge schilder de Sluijters Prijs met een tentoonstelling tijdens de KunstRai; het afgelopen jaar een HeARTfund stipendium. En, binnen één jaar negen tentoonstellingen!

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Malgorzata Zdanio

Malgorzata Zdanio (1990) verliet haar geboorteland Polen voor een wetenschappelijke carrière in België. Eenmaal daar realiseerde ze zich dat haar liefde voor kunst goed te combineren valt met haar achtergrond in plantenbiologie. Zdanio aquarelleert portretten en planten of combineert beide in een dromerige, melancholische stijl.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Nomin Zezegmaa over haar liefde voor lapis lazuli

In ‘The Ear of the Goddess and Wings of Bones’ verhaalt Nomin Zezegmaa over de sjamaan en de vrouw. Aan het eind van het relaas bevindt de vrouw zich ‘in de uitgestrekte oceaan van de eeuwige blauwe lucht’. En even later: ‘een stralend blauwe steen, oorvormig, had zich in haar handen genesteld’. Wat betekent blauw voor beeldend kunstenaar Nomin Zezegmaa?

Foto: Nomin Zezegmaa, The Shamanic Gaze. The Enactment / Kairos 1.0 of Mongol Futurist Ways of Being (detail).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

“An outcast sanctuary” van Arno Coenen en Iris Roskam

Drie jaar geleden benaderde Iris van der Helm, landschapsontwerper bij de gemeente Amsterdam, de kunstenaars Arno Coenen en Iris Roskam. Een gloednieuwe skatebaan op het Amsterdamse Zeeburgereiland moest aankleding krijgen. De twee kunstenaars ontwierpen een bijzonder tegeltableau, geïnspireerd op het blauw van een bic-pen.

Foto: Iris Roskam en Arno Coenen, An outcast sanctuary, 2020.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Baukje Trenning onderzoekt met haar studenten het leven uit zee

Sinds 2004 leidt Baukje Trenning elk jaar een semester lang het vak Materialisatie aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam. Met de masterstudenten van de afgelopen twee jaar stortte ze zich op een onderzoek naar zeewier. Dit mondde uit in Studio Zeewier: een expositie die begin 2019 in Arcam, Amsterdam te zien was. kM bezocht de tentoonstelling en sprak uitvoerig met Trenning over alle mogelijkheden die zeewier te bieden heeft.

Foto: Gedroogd en vermalen wier en vormproeven. Rechtsonder: geperst wier tot baksteen formaat (foto: Ernie Buts).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Beeld Henk Rusman: symbool van de overwonnen zee

De verbreding van de provinciale weg N383 met een nieuwe rotonde vlak voor Sint Annaparochie was aanleiding voor Henk Rusman, beeldend kunstenaar en bewoner van het naburige dorp Oude Bildtzijl, om over de entree naar ‘t Bildt na te denken. Waar staat de streek ‘t Bildt voor, hoe beleven de inwoners hun omgeving en op welke wijze kun je daar beeldend uiting aangeven? Het werd een traject van elf jaar.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

De monumentale beelden van Marijke de Goey

Tussen de vele tinten blauw herkennen deskundigen het ‘Marijkeblauw’ van Marijke de Goey (1947), een veelzijdig kunstenaar. Haar werk getuigt van een enorm gevoel voor ruimtelijkheid. Haar beelden bezitten een monumentale kracht, zijn grootschalig uitgevoerd met minimale middelen en – vrijwel altijd blauw.

Foto: Marijke de Goey, De Lotusbloem, 2016, drie objecten, fietsbrug Atelier Marijke de Goey & IPV Delft, 188 meter (foto: IPV Delft).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

De verborgen hand van de kunstenaar

In een voormalige schoolgebouw in Amsterdam-west heeft Semâ Bekirović samen met haar partner een woon- en werkruimte. Het hoge lokaal met entresol is net opgeruimd. Semâ zegt: ‘Er lagen overal schetsen, dat werd me teveel, mijn hoofd zat helemaal vol.’ Maar niets maakt zo nieuwsgierig als een lege plek waar een schets voor een kunstwerk heeft gestaan.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Floris Kaayk opereert op de grens van wetenschap en fictie

Kunstenaar en filmmaker Floris Kaayk ontving afgelopen jaar de Kunst+Techniek prijs van advies- en ingenieursbureau Witteveen+Bos én heeft net te horen gekregen dat zijn tentoonstelling in China zonder opgaaf van redenen is geannuleerd. Werd de toegepaste biotechnologie de Chinese autoriteiten teveel wellicht? Kaayks dystopische toekomstbeelden worden door miljoenen bezoekers online bekeken. Hoog tijd voor een hernieuwd bezoek aan dit digitale meesterbrein.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Glasstress: expositie tijdens de Biënnale van Venetië in 2019

Tijdens de Biënnale van Venetië in 2019 vond in Fondazione Bergengo Art Space de tiende editie van de expositie “Glasstress” plaats. Een aaneenschakeling van souvenirwinkeltjes begeleidt de route naar de locatie op Murano. Eenmaal binnen in de voormalige glasblazerij heerst rust en zijn de objecten liefdevol opgesteld.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Huiskamer in de stad van Matthew Darbyshire

Stedenbouwkundigen noemen een plein een huiskamer van de stad. Het Stadionplein bezit sinds de oplevering van het kunstwerk 11 Rue Simon-Crubellier van de Britse kunstenaar Matthew Darbyshire een openbare huiskamer. Na de presentatie van het voorlopig ontwerp in 2014 werd het bedrijf Anything is Possible ingeschakeld voor de realisatie. kM sprak met Robert Clarijs en Joep Münstermann, de mannen achter dit bijzondere bedrijf.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Manifestatie “Licht op steen” door HazArt

De beeldentuin en de kunstzaal van kunststichting HazArt in Soest staan in september 2019 in het teken van “Licht op steen”. Het is de eerste keer dat in Soest een residentie wordt georganiseerd die gekoppeld is aan een steensymposium. Een gesprek met mede-organisatoren Jan Hazelaar en Ali van den Berg.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Martijn Straatman fabriceert meubels van paardenmest

Tijdens Dutch Design Week 2018 spotte kM de jonge meubelmaker Martijn Straatman die zich voor zijn afstuderen aan de Design Academy verdiepte in paardenmest als bouwmateriaal voor ijzersterke meubels.

Foto: Martijn Straatman, Manureality 05 (foto: Femke Rijerman).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Natuurlijke reuzensculpturen van Godelieve Smulders

Godelieve Smulders was in New York als artist-in-residence. Tijdens een krachtige storm woeien tientallen bomen om en min of meer spontaan maakte ze met kinderen uit de buurt een reuzenbeest van de afgebroken takken. Ze houdt van grote formaten en tegelijkertijd moet het werk een zekere luchtigheid bezitten. Het was de start van haar sculpturen van natuurlijke materialen.

Foto: Godelieve Smulders, Landhuis, later De bruidsuite, 1992.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Paaseiland

Reusachtige bomen die ziek zijn, gevaarlijk of om andere reden gekapt moeten worden, vormen het werkmateriaal van Mari Shields. Na onze begroeting is haar beginzin veelzeggend: ‘De meeste houtsoorten zijn niet geschikt voor een permanente opdracht in de openbare ruimte.’

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Reisburo: een symbolisch paviljoen op wielen van Dirk van Lieshout

Beeldend kunstenaar Dirk van Lieshout maakt graag werk voor specifieke locaties. De mogelijkheid tot interactie met de omgeving kenmerkt zijn mobiele installaties en paviljoens. In 2018 maakte hij in Tembe Art Studio in Suriname een symbolisch reisbureau.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Reus van glas: “Aden negatief (De Grote kleine reus)” van Herman Lamers

Landgoed Anningahof afgelopen zomer: het beeld Aden negatief (De Grote kleine reus) van Herman Lamers (1954) brandt in de felle zon. De kant in het volle licht is nauwelijks aan te raken, terwijl de schaduwzijde relatief koel aanvoelt.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Sculptuur van hardhout van Wouter Klein Velderman

Na zijn bezoek aan de Tembe Art Studio van Marcel Pinas in de Surinaamse stad Moengo, vindt Steven Teeseling van het Mondriaan Fonds dat er een pilot project voor toekomstige residenties gestart kan worden. Hij benadert hiervoor kunstenaar Wouter Klein Velderman. Deze maakte er in 2011 zijn Monument for Transition, ofwel: de hoogste Mickey Mouse van Zuid-Amerika.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Steendruk XXL

Onder collega’s en kunstenaars wordt Gertjan Forrer de meester-steendrukker genoemd. Tijdens de Dutch Design Week van 2019 was dat te zien in het project ‘LithoXXL’ van de werkplaats Beeldenstorm/Daglicht in Eindhoven en het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard. We spreken Gertjan over zijn ervaringen.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Verrassend en frivool

Voor een kunstopdracht bij het hoofdkantoor van de Europese Medicijnen Autoriteit (EMA) aan de Amsterdamse Zuidas, viel de keuze op Gijs Assmann. Deze veelzijdige kunstenaar heeft grote ervaring met opdrachten. Assmann ging voorafgaand aan het schetsontwerp een beeldend dialoog aan met de vertegenwoordigers van de EMA. Zij kregen achttien voorstellen gepresenteerd. De reacties leverden hem nieuwe inzichten op.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Villa Belmonte

Villa Belmonte is sinds 2017 een woon- en werkplek voor kunstenaarsleden van Arti et Amicitiae. Deze vakantiebungalow staat op bungalowpark Het Zuiderpark in Geesbrug, Zuidoost-Drenthe. Met een blokhut als atelier, schuin tegenover het huis, biedt het alle gelegenheid tot residentie.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Vliegende meubelmakers

Tropisch hardhout is voor de makers in Nederland een exclusief materiaal. Wat zijn de mogelijkheden wanneer ontwerpers naar tropische gebieden afreizen? De Vliegende Meubelmakers ondernemen elk jaar vier projecten in derdewereldlanden. Wilma Dierx, docent Nederlands aan het Hout en Meubel College in Amsterdam, is initiator van dit lovenswaardige initiatief.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Wat is Risoprinting?

Wouter Venema hanteerde voor zijn boekproject Nachtatlas tijdens een residentie in Extrapool en drukwerkplaats Knust in Nijmegen de Riso-printtechniek. Wat houdt deze techniek precies in?

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Wouter Venema over Nachtatlas

Extrapool in Nijmegen is een kunstenaarsinitiatief waar muziek, kunst, drukwerk en residenties met elkaar worden verenigd. Voor de drukkerij en boekbinderij kun je bij Knust terecht, in het pand ernaast. kM raakte enthousiast over het concept en sprak beeldend kunstenaar Wouter Venema die er als resident aan zijn boekproject Nachtatlas werkte.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Zandgedichten

Het verdwenen Vlielandse dorp Westeynde lag ten noorden van de huidige zandvlakte de Vliehors, ook wel de Sahara van het Noorden genoemd. Wandelend over de grootse stranden van het eiland kom je gedichten tegen. Alsof de dichtregels door de zee zijn aangespoeld, zijn de letters in het zand afgedrukt.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Zeven interessante gastateliers

Bij het Mondriaan Fonds stelt Mayke Jongsma het programma samen voor gastateliers in binnen- en buitenland. Haar adagium: follow the artist. Want uiteindelijk gaat het niet om wat een gastatelier op technisch vlak te bieden heeft, maar om wat het de kunstenaar oplevert. Voor kM licht Mayke zeven interessante gastateliers uit.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Zo licht als glas: “Kech Edwards” over verhouding glas tot textiel

Kunstenaars Sabin Kech en Philippa Edwards,  samen het duo Kech Edwards, onderzoeken in hun glaskunst hoe textiel en glas zich bij samengaan tot elkaar verhouden. Dit vraagt om een gerichte benadering.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Kunnen bacteriën de aantasting van zilver voorkomen?

We noemen zilver een edelmetaal maar in de praktijk blijkt het helemaal niet zo edel. Na verloop van tijd kleurt de buitenkant immers bruin of zwart. Deze kleur wordt veroorzaakt doordat zwavel uit de lucht reageert met zilver en een laagje zilversulfide vormt. Musea proberen hun zilveren objecten in zo goed mogelijke staat te houden, maar in sommige gevallen blijkt dat lastig.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Kleurexpert Monica Rotgans over blauwe pigmenten

Blauwbekken, Blauwbaard, een blauwtje lopen, zelfs hemelsblauw roept niet direct warmte op, eerder afstand, en in het slechtste geval: kilte. In de koele en donkere variant is het een zinnebeeld van het leven- en zielloze. Dat is het wonderlijke bij blauw: het wordt benoemd als de koele kleur in ons beperkte systeem van de primaire kleuren terwijl het gloeiende ultramarijn tot de warmste kleuren op het palet hoort. Welke blauwe pigmenten hebben we eigenlijk tot onze beschikking?

Foto: Anna Boberg (1864-1935), Northern Lights, Study from North-Norway, olieverf op doek, 97 x 75 cm (collectie Nationalmuseum, Oslo).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Oude binders in beeld

Stel je eens voor dat we niets aan of op elkaar konden plakken. Hoe zou onze wereld eruit zien? Geen lijmen, geen binders, geen verf bijvoorbeeld. Het lijkt misschien een flauwe woordspeling, maar binders verbinden ons met tienduizenden jaren verf en kleur. Hierdoor kunnen we beelden uit het nabije en verre verleden zien.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

‘Nieuwe natuur’ volgens Transnatural

Kunst- en innovatieplatform Transnatural presenteert sinds de oprichting in 2009 programma’s over een wereld waarin mens, technologie en natuur kunnen versmelten en samenwerken aan een betere toekomst. Hun nieuwe programma Robotanica belicht een ‘nieuwe natuur’ waarin zich een wildernis openbaart, versmolten met technologische wezens. Een gesprek met directeur Arjen Bangma.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Back to Black

Schilderijen uit de zestiende eeuw tonen een geoefend oog voor zwart textiel. Maar hoe voelden deze zwarte stoffen in het echt aan en hoe werd de verf eigenlijk gemaakt? In een grootschalig samenwerkingsproject is het Bourgondisch zwart of ‘Noir de Flandres’ onderzocht door ERC Artechne, het museum Hof van Busleyden en studio Claudy Jongstra. Dr. Jenny Boulboullé, verbonden aan Artechne, vertelt over dit bijzondere project.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Beeldhouwer in hout

Nel Punt begon haar opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie met de intentie om beeldhouwer te worden. Om in haar onderhoud te kunnen voorzien, koos ze echter voor de richting grafische vormgeving. Talloze ontwerpen voor boeken en andere gedrukte media kwamen van haar hand, alsmede boeken voor kunstenaars. De precisie en aandacht voor grafische vormgeving en typografie handhaaft ze nu ook in het werken met hout.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Blik op hout

Maartje van Deursen is de drijvende kracht achter Cambium Meubels, haar bedrijf in Krommenie. Met meer dan 25 jaar ervaring als meubelmaakster is zij een echte ambachtsvrouw. In haar werk staat hout centraal, van berkenknol tot olijfwortel. Architecten, particulieren, kunstenaars en musea weten haar te vinden voor speciale opdrachten.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Brandveiligheid en textiele kunst

Een actuele lezersvraag over het brandveilig maken van textiele kunstvoorwerpen leidde tot een rondvraag bij musea, brandweer, instituten en kunstenaars. De brandweer en musea willen brand en verlies van erfgoed te allen tijde voorkomen. De kunstenaar wil haar/zijn werk beschermd zien maar wil de waarde, zowel esthetisch als ook financieel, niet verminderen door impregneren met brandwerende middelen. Maar het werk wordt misschien niet tentoongesteld indien er geen certificaat van brandwerende bewerking is.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

De blauwe zaal in Museum De Buitenplaats

De stichters van Museum De Buitenplaats, het echtpaar Van Groeningen, renoveerden een vervallen rijksmonument in Drenthe en gaven hun collectie figuratieve kunst een thuis. Ze vroegen plaatselijke kunstenaars om de vertrekken in figuratieve stijl te beschilderen. Matthijs Röling (1943) beschilderde de ‘Blauwe zaal’.

Foto: Wandschildering in de Blauwe kamer (foto: Pieter Jan Kuiken).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Een medische blik op Rembrandt

Er zijn veel artikelen in de medische vakliteratuur gepubliceerd over de anatomische correctheid van lichamen, details in schilderijen die op ziektes doen lijken en speculatieve diagnoses over vroeger voorkomende ziektes. Uit het oeuvre van Rembrandt is het voor de hand liggende voorbeeld De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp, geschilderd in 1632. Met welke technieken gaf de kunstenaar de menselijke materie eigenlijk weer? En hoe kijken medici naar de werken van Rembrandt?

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Hansje van Halem: posters en patronen

Hansje van Halems dynamische, populaire en herkenbare werk is ontstaan in een betrekkelijk korte, maar zeer productieve periode sinds haar afstuderen in 2003. Van Halem hoort bij de groep van jonge ontwerpers en kunstenaars zoals Michiel Schuurman en Koen Taselaar die met hun rijke beeldtaal en kleurgebruik altijd opnieuw weten te fascineren.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Heidi Vogels schakelt tussen Marokko en Amsterdam

Heidi Vogels (1978) is beeldend kunstenaar en filmmaker. Sinds 2003 is ze ook de coördinator van AIR Platform NL voor TransArtists. TransArtists is opgericht in 1997 en sinds 2013 onderdeel van DutchCulture. Jarenlang reisde Vogels over de wereld en bezocht talrijke residenties. Haar prachtige, poëtische video’s concentreren zich rondom Marokko. Als mede-initiatiefneemster van projecten is ze een schakel tussen Marokko en Amsterdam geworden.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Helly Oestreicher over haar werk en leven

Helly Oestreicher (1936, Tsjechië) werkt sinds 1961 als beeldend kunstenaar. Haar oeuvre omvat opdrachten in de openbare ruimte en tentoonstellingen in grote musea. Ze was actief als docent aan academies, commissielid bij kunstinstellingen, medeoprichtster van de Nederlandse Vakgroep Keramisten en van het Maria Austria Instituut. Medio december opent een tentoonstelling met Oestreichers werk in het Joods Historisch Museum.

Foto: Helly Oestreicher (foto: Auke Hamers).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Reanimatie van grofvuil

Het werk van Sara Bjarland geeft een ‘Aha-Erlebnis’, het moment dat je iets kunt plaatsen, ontdekken en herkennen. Iets dat vergeten was, verwaarloosd, maar opnieuw tot leven is gewekt doordat er anders naar is gekeken. In Nederland woont en werkt Bjarland in Amsterdam, haar ruime atelier is in Zaandam. Daar componeert ze sculpturen van afval dat ze bij het grofvuil vindt.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Rosa Smits over haar verblijf in Reykjavik

Rosa Smits werkte in 2017, het laatste jaar van  haar studie aan de textielafdeling van de Gerrit Rietveld Academie, drie maanden als stagiaire in het ‘Icelandic Textile Center’. Ze legde er de basis voor haar toekomstige praktijk.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Schildpadden en glass cakes: Erma Hermens over technische kunstgeschiedenis

Hoe is een object gemaakt, welke materialen, technieken en gereedschappen zijn gebruikt? En welke beslissingen heeft de kunstenaar genomen in zijn maakproces? Technische kunsthistorici onderzoeken het maakproces in samenwerking met diverse disciplines. Prof. dr. Erma Hermens, verbonden aan de leerstoel ‘Atelierpraktijken en Technische Kunstgeschiedenis’ van het Rijksmuseum, vertelt over de wetenschappelijke zoektocht naar de biografie van objecten.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Spannend glas: een bezoek aan Van Tetterode Glasstudio

Van Tetterode Glasstudio is gevestigd op een industrieel terrein in Amsterdam­-Noord. Het is een ruime loods, onderverdeeld in meerdere ruimtes met vanuit de vide een inkijk op de werkvloer en een geweldig uitzicht op het IJ. Van Tetterode werkt mee aan projecten die onder andere te zien zijn op de Biënnale van Venetië, in musea en bij commerciële bedrijven als Nike en Google.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Tilmann Meyer-Faje over zijn residentie in Arita Japan

De Duitse kunstenaar Tilmann Meyer-Faje (1971) verbleef drie maanden in Arita, op het eiland Kyushu in Japan, voor onderzoek naar Japanse keramiek. Vooraf reisde hij tweeënhalve week rond om een indruk te krijgen van de cultuur.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Ursula Neubauer gaf haar oeuvre terug aan de natuur

‘Printmaker‘ Ursula Neubauer heeft haar papieren nalatenschap na veertig jaar werken uit de lades gehaald en teruggegeven aan de natuur die haar een leven lang heeft geïnspireerd. De opruimactie was tegelijkertijd een ingenieus werkproces: een metamorfose naar nieuw werk, gemaakt met behulp van de natuur en een drone.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Van litho’s naar textiel

Studenten van de afdeling Grafisch Ontwerpen van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam namen twee kleurenlitho’s van de Franse kunstenaar Édouard Vuillard (1868-1940) als uitgangspunt voor eigen interpretaties van huiselijke interieurs. Op de werkplaatsen van de academie experimenteerden ze op ongebruikelijk grote afmetingen, met onbekend materiaal en voor hen nieuwe, hands-on technieken. Vier studenten vertellen over hun werkwijze en ervaringen.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Art Centre Delft

‘Slim bouwen’ is een korte naam voor milieuvriendelijk bouwen met onder meer aandacht voor duurzaamheid, energiebesparing en afvalverwerking. Een belangrijke doelstelling van ‘slim bouwen’ is energieneutraliteit: een object levert dankzij aanpassingen net zoveel energie op als het gebruik ervan kost. Zijn ateliers, ateliercomplexen en werkplaatsen ‘slim’ gebouwd of kan het nog slimmer? Hoe doet Art Centre Delft het? kM ging er kijken.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Biokunst in de Belgische Verbeke Foundation

De Verbeke Foundation in Kemzeke, België is één van de grootste privé-initiatieven voor hedendaagse beeldende kunst in Europa. Naast de indrukwekkende verzameling collages en assemblages is er veel werk te zien van kunstenaars die met levende materialen werken. Eigenaar Geert Verbeke: “Er zijn maar weinig musea die aandacht schenken aan de verbinding tussen kunst en natuur. Daarom willen wij ons op dat gebied onderscheiden”.

Foto: Martin uit den Bogaard, Koe (foto: Tineke Schuurmans, Courtesy Verbeke Foundation).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Chantal Elisabeth Ariëns

Hedendaagse grafici gebruiken nog steeds dezelfde grafische technieken die Rembrandt in de zeventiende eeuw al gebruikte. Moderne technieken brachten echter wel nieuwe mogelijkheden. Een ervan is ‘toyobo-etsen’, een techniek om fotografisch beeld op een metaalplaat vast te leggen en met een etspers af te drukken. Fotografe Chantal Elisabeth Ariëns ontdekte deze techniek om naast haar commerciële werk in opdracht haar vrije werk te kunnen maken.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Een intuïtief evenwicht

Na omzwervingen over de hele wereld belandde Frans Horbach uiteindelijk weer in Nederland. Zijn werk als beeldend kunstenaar laat de invloeden zien van zijn verblijf in landen als Peru, Mexico, Afghanistan, India en niet in de laatste plaats Californië in de Verenigde Staten, het land waar hij op jonge leeftijd naartoe emigreerde. In de afgelopen jaren ging hij naast zijn heldere, kleurrijke schilderijen ook objecten van hout maken.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Elf highlights van MaterialDistrict Rotterdam 2019

De beurs MaterialDistrict Rotterdam 2019 (voorheen Material Xperience) vond in 2019 plaats van 12 tot en met 14 maart. Er was een gecombineerd programma met lezingen en een expositie waar ook dit jaar weer veel innovatieve en duurzame materialen te zien waren.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Frits Tijbout Artprints

Frits Tijbout Artprints is een eenmansbedrijf dat niet alleen voor bedrijven maar­ nadrukkelijk ­ ook voor beeldend kunstenaars werkt. Naast het afleveren van kwaliteitsprints is “transparant” een specialiteit van Tijbout waar het gaat om groot formaat dia’s, lichtkasten en (monumentale) glasapplicaties. Hij praat graag met beeldend kunstenaars.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Grafiek als passie

Van 12 januari tot 8 maart 2020 hield Galerie De Ploegh voor de 37ste keer een grafiekmanifestatie. Naast verschillende grafische technieken waren er op de tentoonstelling ook multiples en foto’s te zien. Voor het kunstenaarsgesprek waren twee grafici, Elsbeth Cochius en Jan Baas, uitgenodigd. Frits Nolte leidde het gesprek.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Het diepe blauw van de kosmos

Zo’n 175 jaar geleden maakte de Engelse fotografe Anna Atkins cyanotypieën met zeewier als onderwerp. In de begindagen van de fotografie was cyanotypie/blauwdruk een eenvoudige fotografische techniek waarmee Atkins tijdloze afbeeldingen kon maken. In onze moderne tijd gebruikt kunstenaar Christina Hallström ook de cyanotypie en ook zij maakt er afbeeldingen van zeewieren mee.

> Neem een abonnement op kM

 

 Lees meer

Hoe print je een park?

Natuur is een belangrijk aspect in het werk van Jeroen Doorenweerd. In de loop der jaren evolueerde het van werken ‘tegenover’ de natuur tot werken ‘met’ de natuur. In Meerstad, Groningen, printte hij een heel park.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Hout als rode draad

Architectonisch vormgever Elmo Vermijs werkt op het scheidingsvlak van beeldende kunst, architectuur en landschap. Actuele vraagstukken, lokale context en het genereren van nieuwe perspectieven staan bij hem centraal. Hout is een rode draad in zijn werk; het komt in vrijwel al zijn projecten terug.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Insite / Outsite

Op 13 februari 2020 promoveerde Tatja Scholte met haar proefschrift Insite / Outsite aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens haar onderzoek ontwikkelde ze modellen voor het (weer) opzetten van installatiekunstwerken. Haar promotie is een recente schakel in de talloze activiteiten – onder andere eindredacteur bij kM – die allemaal een diepe betrokkenheid bij materiaal, techniek, behoud en conservering van beeldende kunst gemeen hebben.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Kunstenaarsgesprek: Barbara Bläsing, Ruben van der Scheer en Justyna Pennards-Sycz

‘Steden zijn, net als dromen, opgebouwd uit verlangens en angsten’, zegt Marco Polo in het boek Onzichtbare Steden van Italo Calvino uit 1972. De zin is leidend bij de expositie (On)zichtbare steden die van 7 maart tot 5 mei 2019 in Galerie De Ploegh werd gehouden. Frits Nolte sprak met Barbara Bläsing, Ruben van der Scheer en Justyna Pennards-Sycz over interpretatie en betekenis van de ‘Onzichtbare steden’ in hun werk.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Kunstenaarsgesprek: Heleen van Nieuwland, Davitha van de Kuilen en Louise de Vries Lentsch

Op 27 januari 2019 sprak Frits Nolte in Galerie De Ploegh met Heleen van Nieuwland, Davitha van de Kuilen en Louise de Vries Lentsch over hun werk. De besproken werkstukken zijn keramische multiples, linosneden en zeefdrukken. Het gesprek tussen Nolte en de deelnemende kunstenaars ging niet alleen over de ideeën achter hun werk maar ook over het maakproces.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Kunstenaarsgesprek: Janine Eshuis en Jimi Kleinbruinink

Op 1 oktober 2019 bestond het Mondriaanhuis in Amersfoort 25 jaar. Reden voor het museum om een expositie te organiseren. Hiervoor werd aan 25 kunstenaars van De Ploegh gevraagd om een werkstuk van 25 x 25 centimeter in te zenden, geïnspireerd op het werk van Mondriaan. Op 6 oktober 2019 sprak Frits Nolte voor de rubriek “Kunstenaarsgesprek” in kM 112 met Janine Eshuis en Jimi Kleinbruinink over hun inzendingen.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

MX3D print een brug

Designer en beeldend kunstenaar Joris Laarman ontwierp voor de gemeente Amsterdam een brug om over de Oudezijds Achterburgwal te plaatsen. Er zijn veel bruggen in Amsterdam. Bijzonder aan de brug van Laarman is dat het om een ‘print’ gaat. Het bedrijf MX3D printte het ontwerp van Laarman in metaal uit. kM praat met mede- oprichter Gijs van der Velden.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Orde en chaos

In de visie van Galerie De Ploegh in Amersfoort is er een relatie tussen de historische figuur Johan van Oldenbarnevelt en het begrip ‘Orde en Chaos’. Zesentwintig beeldend kunstenaars werden daarom uitgenodigd om hierop hun ‘actuele’ visie te geven. Op 16 juni 2019 was er in de galerie een kunstenaarsgesprek. Frits Nolte sprak met Nora Welgraven, Pablo Ponce en Maria Ikonomopoulou.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Rivier en regenworm

Op het Suikerterrein in Groningen laat beeldend kunstenaar Koos Buist zien hoe natuur en cultuur het Groninger land vormden. Rivieren, wierden en kolken zijn de bepalende elementen hiervan. Zijn project ‘Grondwerk’ is een onderdeel van het MIR-Project: een zelfvoorzienend paviljoen van waaruit kunstenaars de ruimte krijgen om te onderzoeken, werken en ontdekken.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Tanja Engelberts over werken met teerzand

‘Petroleum Borealis’ is een project dat Tanja Engelberts ontwikkelde tijdens haar residentie in het Banff Centre for Arts and Creativity in Canada. De teerzandindustrie – het winnen van olie uit zandlagen – fascineerde haar. In de prints die ze naar aanleiding van haar verkenning van de teerzandindustrie maakte, verwerkte ze materialen zoals teerzand en petroleumcokes. Met het project vertelt ze ook iets over de verwoestende impact van deze manier van oliewinning op het milieu.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

De Toyobo-etstechniek

In kM 111 interviewt Anton Staartjes kunstenaar Chantal Elisabeth Ariëns over haar grafische werk. In haar werk past zij de Toyobo-etstechniek toe. In dit online artikel beschrijven we de diensten die het AGA LAB Amsterdam op het gebied van deze techniek aanbiedt.

> Naar kM 111

De mogelijkheden van toyobo etsen worden veelvuldig gebruikt bij AGA LAB in Amsterdam. AGA LAB is een DiY-makersplek waar je met professionele faciliteiten kunt experimenteren en je werk kunt uitvoeren. Het artist-in-residence programma biedt een uitgelezen kans om geconcentreerd onderzoek te doen. Zo resulteerde het onderzoek ‘Iemands moedertaal’ van Judith Westerveld (NL/ZA) in een diversiteit aan blinddruk prints middels toyobo, die het moeilijke proces van het leren van een nieuwe taal op een treffende manier visualiseerde.

Faciliteiten

AGA LAB heeft een uitgebreid aanbod aan grafische faciliteiten; voor het maken van fotopolymeer etsen zijn er een contactkast (belichtingskast) en kleine doka aanwezig waar het mogelijk is om tenminste een A2-plaat te belichten. Er zijn vier etspersen aanwezig van verschillende maten (52 x 110 cm, 75 x 130 cm, 80 x 140 cm en 100 x 190 cm).

Assistentie

Het gebruik van de doka, de persen, en schoonmaakmiddelen zijn bij de prijs inbegrepen. En niet te vergeten de assistentie van de werkplaatsbegeleiders. In hun advies streven zij ernaar om verder te kijken dan directe reproductie. Juist het maakproces goed te benutten, verrassingen te verwelkomen en zo te komen tot de voor jou meest optimale resultaten. De workshop Toyobo wordt doorgaans vier keer per jaar gegeven door kunstenaar en technisch begeleider Ayesha Ghaoul.

Omzetting

Een niet te onderschatten onderdeel van het maken van Toyobo-prints is het maken van de afbeelding op film. De omzetting in een zwart-witbeeld komt heel precies, en daarmee valt of staat de kwaliteit van je Toyobo-print. De uitdaging zit in de conversie van een digitaal beeld naar een analoge Toyobo-plaat. Alex de Vocht, fotograaf en technisch begeleider op de digitale afdeling van AGA LAB, kan je helpen met die omzetting en het printen van je films. Zo kun je in-house het gehele proces uitvoeren.

Milieubewust en veilig

Het atelier onderscheidt zich door de keuze voor een milieubewust en veilig werkproces. Schadelijke oplosmiddelen zijn vervangen door VCA/slaolie. In plaats van traditionele vernissen wordt er waar mogelijk met acrylgronden gewerkt. Er wordt geëtst met kopersulfaat en ijzerchloride, welke geen bijtende dampen produceren. Alle chemische en overige restanten worden afgewerkt of gerecycled.

> Naar de website van AGA LAB

 Lees meer

Biotechnologie en de controversiële kunst van Patricia Piccinini

Genetisch gemodificeerde baby’s en varkens met mensenharten; de biotechnologische ontwikkelingen gaan zo snel dat wij als mens nauwelijks de tijd krijgen om te bedenken hoe wij ons hiertoe moeten verhouden. Het hyperrealistische werk van de Australische Patricia Piccinini onderzoekt exact deze vraag: hoe gaan wij als mens om met deze door biotechnologie gecreëerde nieuwe levende werkelijkheden?

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Vezelrisico’s: de risico’s van glasvezel

Over de risico’s van glasvezel gaan veel verhalen rond, vaak ingegeven door de bestaande kennis over asbest. Biochemist Pieter van Broekhuizen duikt voor kM in de materie.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Crizzling & weeping glass: Guus Verhaar over glasziekte

In 1674 patenteerde George Ravenscroft het productieproces van kristalglas dat rijk is in lood. Twee jaar later, in 1676, volgde er een correctie op dit patent omdat de glazen die volgens dit proces gemaakt waren begonnen te ‘crizzlen’: door de vorming van een netwerk van haarscheurtjes op het oppervlak verloor het glas zijn transparantie. Dit is een van de eerste bekende beschrijvingen van het fenomeen ‘glasziekte’. Soortgelijke verschijnselen vinden we tegenwoordig terug in musea, maar ook modern glas kan dit degradatieverschijnsel vertonen.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Een heftige fusie: Jan Koen Lomans over het samensmelten van glas en textiel

Beeldend kunstenaar Jan Koen Lomans, oorspronkelijk werkend vanuit textiel, speelde al geruime tijd met het idee om de twee diametrale materialen textiel en glas bij elkaar te brengen. Over het onderzoek naar het fusen – samensmelten – van glas en textiel en de weg daar naar toe.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Nalatenschap: wat als musea en archieven de deuren gesloten houden?

Oudere kunstenaars en ontwerpers of hun erven die een bestemming zoeken voor het oeuvre, de collectie, het archief of zelfs de atelierwoning kloppen steeds vaker aan gesloten deuren. Musea en archieven accepteren immers niet zo gauw nalatenschappen meer.

Geldgebrek

De redenen hiervoor: een gebrek aan geld, ruimte en capaciteit, en een ongeïnteresseerd publiek. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Mondriaan Fonds peilden op 12 november 2019 praktijkervaringen bij de doelgroep in de netwerkbijeenkomst “Nalatenschappen voor kunstenaars en ontwerpers”.

Erfgoed

Er zijn 15.000 Nederlandse kunstenaars die ooit hun werk nalaten, zodat het niet verloren gaat. Toch tellen slechts tien kunstenaars mee als belangrijk cultureel erfgoed. De rest moet zélf selecteren, beschrijven, indexeren om hun nazaten niet met chaos op te zadelen. En dan moet de familie eensgezind juridische en fiscale aspecten helder krijgen, constateerde de dochter van een verleden jaar overleden schilder. Wel de gewenste expositie maar wat te doen met de uitpuilende atelierwoning? Conceptkunstenaars, straatfotografen of multimediadesigners hebben minder “romantische” praktijken.

Beheer

Net als musea moeten kunstenaars hun collectie beheren, adviseerde een beleidsmaker. Regelmatig selecteren, weggooien. Een assistent die volgens de richtlijnen archiveert. Zo huurde een videokunstenaar een betaalde stagiaire die op het (gedeelde) oeuvre kon afstuderen.

Mantelzorg

Erven bestieren als mantelzorgers amper te hanteren oeuvres, vaak met omissies. Daarom zei een vormgeefster juist bij leven de documentatie van hun “mythische” studio veilig te willen stellen, door tijdige digitalisering. Logische partners, het RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis en Het Nieuwe Instituut, weigerden. Uit financiële noodzaak liet de designstudio gekoesterde prototypes in Frankrijk veilen, helaas aan anonieme kopers.

Advieslijst

De bijeenkomst besloot niet met pasklare antwoorden, wel met een goede inventarisatie voor een wat-te-doen advieslijst. Tussentijds klonk de beste tip: formeer al vroeg een kring met mensen die in hetzelfde geloven als jij.

Deze bijeenkomst werd mede georganiseerd door Miriam Windhausen die in kM 108 enkele artikelen schreef over nalatenschap: ‘De kunst van het nalaten’ en ‘Eervolle zorgen’.CTA: bestel kM 108

 

 Lees meer

‘Groen’ werken in eigen atelier

Verantwoordelijkheid nemen voor de invloed die je op het milieu hebt, betekent dat dit ook in je professionele leven aangekaart moet worden. Voor kunstenaars en restauratoren speelt hun werk zich veelal af in een eigen atelier, waarbij ook materiaal en afvoer van afval onder eigen verantwoordelijkheid vallen. Bij het maken en behouden van kunst wordt steeds meer aandacht aan ‘groen’ werken gegeven, maar toch kan het praktisch uitdagend zijn om verduurzaming van een atelier en atelierpraktijk te implementeren.

Door Heleen van Santen en Jasmine Guest

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Ernst van de Wetering over het Rembrandt Research Project

Na zijn studie aan de Koninklijke Academie in Den Haag ging Ernst van de Wetering kunstgeschiedenis studeren. ‘Het was nooit de bedoeling het schilderen op te geven’, vertelt de Rembrandt-kenner bedachtzaam. ‘Ik wilde meer inzicht krijgen in de manier van werken en denken van de oude meesters.’ Vijftig jaar van zijn leven heeft Van de Wetering gewijd aan het Rembrandt Research Project. Wat zijn de belangrijkste inzichten die hij heeft opgedaan?

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Lux Buurman over Rembrandt

Rembrandt werkte in de zeventiende eeuw met pigmenten en oliën waar al eeuwen mee werd gewerkt. Alleen: anders dan zijn tijdgenoten kwam Rembrandt samen met het materiaal tot een ongekende expressie. In dit artikel bespreekt Lux Buurman de achtergrond, samenstelling en het gebruik van de verf die Rembrandt tot zijn beschikking had.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Gomterpentijn versus gerectificeerd terpentijn

Is er, voor het gebruik in olieverftechnieken, informatie over de verschillen in eigenschappen en gebruik tussen gomterpentijn en de (dubbel)gerectificeerde terpentijn?’ Deze vraag legt lezer Peter Knorr voor aan kM. Verftechnicus Chris Herenius geeft antwoord.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Wat is “goede” acrylverf?

‘Wanneer spreek je van goede of slechte acrylverf?’ vraagt lezer Paul te Braak aan kM. ‘Is dit niet afhankelijk van de persoonlijke kijk op- en het gebruik van deze verf?’ Tot nog toe kon niemand Paul de norm hiervan uitleggen, vertelt hij. Wij doen een poging.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

De witte etsgrond van Rembrandt

Het mysterie van de witte etsgrond van Rembrandt was in Museum het Rembrandthuis en bij liefhebbers in het algemeen iets waarover wel is gespeculeerd, maar waar geen recept of duidelijke informatie over bekend was. Fons van Laar, kunstenaar en demonstrateur bij het museum, stuitte bij toeval op interessante informatie in kM 5: gronderingen van witte etsgronden met colle de Flandre zouden zijn toegeschreven aan Rembrandt. De originele bron van deze informatie bleek een boek te zijn van Abraham Bosse uit 1645. Op basis van diens informatie maakte Van Laar een hedendaags recept voor witte etsgronden.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Abraham Bosse over Rembrandt

In kM 111 verdiept Fons van Laar zich in het ‘mysterie van de witte etsgrond’ van Rembrandt. Hij beschrijft hoe hij op een boek van Abraham Bosse uit 1645 stuitte op basis waarvan hij een hedendaags recept voor witte etsgronden kon maken. In dit online artikel plaatsen wij de Nederlandse vertalingen van de Franse teksten uit de eerste en derde editie van de uitgave van Abraham Bosse. De vertalingen zijn van de hand van Paul van Laar.

> Naar kM 111

Uit Traité des Manières de Graver en Taille Douce sur L’airin. Par le moyen des eauxs fortes & des Vernix Durs et Mols (p. 47): ‘Als u uw harde vernis (etsgrond) hebt aangebracht (zoals gezegd op de graveerplaat) laat u hem koken of drogen op het vuur, zonder zwart te laten worden (beroeten), en op dezelfde wijze als het was, vervolgens de plaat laten afkoelen, waarna u loodwit (blanc de céruse) goed opgelost zult hebben in water en in een met lood beslagen aardewerken kom gedaan met een beetje gesmolten Vlaamse lijm (colle de Flandre). U zet de kom op het vuur en laat het geheel smelten en een beetje warm worden. Daarna neemt u van het zogeheten wit, dat behoorlijk helder moet zijn, met een dikke borstel of varkensharen kwast en schildert u hiermee de etsgrond wit in zo dun mogelijke laag en liefst in één keer opgebracht, en u laat de plaat ergens drogen in platte (horizontale) toestand. Als bij het witmaken het wit toevallig moeilijk “pakt”, moet u bij dat wit één of twee druppels ossengal doen en met de borstel mengen in de kom. (En voor de zachte vernis hoeft u alleen maar hetzelfde te doen. Nadat men hem heeft aangebracht op de etsplaat en alleen uitgesmeerd met pluimbaarden zonder het zwart maken. Iemand zou kunnen zeggen dat, als men het zwart maakt voordat men het wit erop aanbrengt, de kerven na het graveren donkerder zouden kunnen lijken en daarom zichtbaarder voor het oog. Mijn antwoord hierop is tweeledig: ten eerste dat het zwartmaken ervoor zorgt dat de blanke laag niet goed wil hechten; en men durft er niet zoveel gal in te doen uit angst om de etsgrond te beschadigen. Ten tweede dat zelfs als het wit zich toch zou hechten, het slechts grijs zou lijken vanwege de donkere kleur van de etsgrond, of het moet zijn dat men het zo dik aanbrengt dat het geheel niets meer waard zou zijn. De tegen(af)druk of calque (kopie) op de zachte vernis gebeurt met roodkrijt, zoals ik al eerder zei voor de harde, ofwel door over het papier of tekening te wrijven met poeder van zwarte steen i.p.v. roodkrijt, wanneer de vernis wit wordt gemaakt. Wanneer u op de zachte vernis hebt gegraveerd wat u wenst en u de etsplaat in het etswater wilt laten uitdiepen, dan moet u een beetje gewoon lauwwarm water over de plaat gooien en met een schone zachte spons of met de vingertoppen over het wit wrijven om het overal te verdunnen. Dan de plaat wassen zodat er geen wit meer op zit en hem laten drogen.’

Abraham Bosse, afbeelding beroeten.
Abraham Bosse, afbeelding beroeten.

Het maken van de (witte) etsgrond

Uit: De la manière de graver à l’eau forte et au burin (p. 50): ‘Neem een ons witte was een half ons mastiek(pek/bitumen). Een helf ons spalt, of amber. Verbrijzel apart de mastiek en spalt in een mortier: …. een aardewerken pot (geglazuurd?). Doe de was hierin en laat hem smelten op het vuur, waarna u beetje bij beetje de mastic en spalt toevoegt voortdurend roerend tot het geheel goed vermengd is. Vervolgens giet u het om in helder water en maakt het tot een bal die u bewaart tot gebruik bij gelegenheid. U dient op twee zaken te letten: 1 De plaat niet te hoog verhitten als u de vernis aanbrengt. Leg de eerste vernislaag zo dun als mogelijk om vervolgens de blanke (witte) laag erover te kunnen leggen zonder een “considerable” dikte te krijgen. De plaat niet zwart beroeten zoals bij normale vernis, maar als hij uiteindelijk afgekoeld is kan men een stuk wit de “cerufe” verbrijzelen tot extreem fijn en lost, mengt men dit helderwitte poeder in gegomd water om dit met een penseel als sterke laag dun en egaal over de hele plaat aan te brengen. Dit is de manier waarop Rembrandt zijn platen verniste.’

 Lees meer

Ongewenste gevolgen van was-hars bedoekingen

Was-hars bedoekingen hebben het oppervlaktebeeld van zeventiende-eeuwse Nederlandse schilderijen veranderd. Reeds vroeg in de geschiedenis van het was-hars bedoeken waren er aanwijzingen voor ongewenste gevolgen, met name kleurverandering. In het proefschrift van Emilie Froment staat de kleurverandering van de gronderingen van zeventiende-eeuwse Nederlandse schilderijen op doek centraal.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Ruzie in het atelier

Interviews met oud-restauratoren kunnen een belangrijke bouwsteen zijn in het onderzoek naar de geschiedenis van restauratie. In dit artikel gaat Esther van Duijn dieper in op een aantal bestaande interviews met oud-restauratoren uit het Rijksmuseum en op de vraag hoe betrouwbaar de informatie uit deze interviews is aan de hand van het onderzoek naar de restauratiegeschiedenis van Rembrandts portretten van Marten Soolmans en Oopjen Coppit.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Rafels en nietjes

Pijnlijk aan flarden geschuurd bungelt een ouder doek, ontdaan van zijn spieraam, als een karkas aan een vleeshaak in het trappenhuis van MPV Gallery in ’ s-Hertogenbosch. Een tweede canvas ligt hulpeloos op de grond. Zonder aarzeling of mededogen slaat Gijs van Lith (Eindhoven 1984) er een oog in, om ook dit exemplaar aan het plafond te klinken. Als een jachttrofee, buitgemaakt om een voorgaande fase af te sluiten en de deur open te zetten voor iets nieuws. In de lichte galerieruimtes die volgen, domineert – omgeven door het ontluikende groen van het uitgestrekte voorjaarslandschap van het Bossche Broek – krachtig bloedrood de wanden.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

De laatste lettergieterij van Europa

Wie in Darmstadt het centrum van de stad achter zich laat en ongeveer een halfuur een enorm industriegebied doorloopt, komt aan de Kirschenallee een degelijk, rechthoekig, vroeg twintigste-eeuws fabrieksgebouw tegen. Grote metalen letters op het dak geven aan dat hier het Haus für Industriekultur is gevestigd. Oorspronkelijk was dit een meubelfabriek, maar sinds enkele decennia staan hier de etages en kelders vol met drukpersen, zetmachines en natuurlijk, drukletters.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Grote Kerk Naarden

Ruim vijftig jaar geleden is het unieke beschilderde houten tongewelf in de Grote Kerk van Naarden uitvoerig gerestaureerd. Een klus die dertien jaar in beslag nam, van 1965 tot 1978. De tijd is nu aangebroken om de schildering op conditie te monitoren. Om meer te weten te komen over uitgevoerde werkzaamheden zochten we drie restauratoren op die destijds bij de restauratie betrokken waren: Vishwa Mehra, Peter Dijkman en Willem Haakma Wagenaar.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Op hoog niveau

Restauratoren zitten met hun neus boven op het object. Tijdens interviews met Vishwa Mehra en Willem Haakma Wagenaar kwamen de restauraties aan bod waar zij verantwoordelijk voor waren: respectievelijk de beschilderde houten kerkgewelven in Naarden, en in Warmenhuizen en Alkmaar. Zij vertellen over het oorspronkelijke uiterlijk, de makelij, en eerdere restauratie-ingrepen. Maar ook over ethiek en vernieuwende restauratietechnieken.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Couzijn van Leeuwen transformeert bananenschillen tot poëzie

In 2018 ontving hij de Werkbijdrage Bewezen Talent van het Mondriaan Fonds: Couzijn van Leeuwen. Een multitalent met een scherp oog voor dat waar anderen klakkeloos aan voorbijgaan, op zoek naar dingen ‘die al iets zijn of nog wat zouden kunnen worden’. Een gesprek met de kunstenaar over momenten van ontroering, ‘bijvangst’ in het werkproces, en zijn grote liefde: karton.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Josua Wechsler: natuur als leidraad

Beeldend kunstenaar Josua Wechsler (1986) staat bekend om zijn grote liefde voor de natuur. In 2012 studeerde hij af aan de kunstacademie St. Joost in Breda. Het werken wisselt hij af met lange tochten door de natuur. Zijn fascinatie voor de kracht van de natuur zat er van jongs af aan al in.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Het blauw in ‘Meisje met de parel’

Johannes Vermeer (1632-1675) staat bekend om zijn stralend blauwe kleuren en overvloedig gebruik van natuurlijk ultramarijn. Ultramarijn was verreweg het duurste blauwe pigment beschikbaar in de zeventiende eeuw. Vermeer maakte er gretig gebruik van, zo blijkt uit onderzoek.

Door Annelies van Loon en Abbie Vandivere.

Foto: Restauratie Vermeers “Meisje met de Parel” door Abbie Vandivere (foto: Martijn Beekman).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Een kleine geschiedenis van alkyd

De polymeerwetenschap, industrie en moderne kunstenaars als Jackson Pollock hebben één ding met elkaar gemeen: het alkyd, een synthetisch polymeer dat gebruikt wordt als basis voor vele verven, coatings, lakken en vernissen. Wat is het verhaal achter deze alkydproducten en kunnen we kennis over de geschiedenis ervan gebruiken voor de conservering en restauratie van schilderijen die dit medium bevatten?

Foto: Prof. dr. Ella Hendriks, voormalig hoofd restauratie van het Van Gogh Museum, bij vernisverwijderingstesten van De Zonnebloemen (eigenaar Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)).

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

William Myers over levend materiaal als artistiek medium

Auteur en curator William Myers schrijft over biokunst en biodesign, houdt lezingen en is voorzitter van de BioArt & Design Award. Zijn bestseller Bio Design beleefde al heel snel een herdruk met updates: ‘Dit vakgebied ontwikkelt zich razendsnel’.

Foto: Eduardo Kac, GFP Bunny, 2000.

> Neem een abonnement op kM

 Lees meer

Gerrit Rietveld Academie gebruikt glasrecepten uit het Sybren Valkema Archief

Sybren Valkema bewaarde alles wat hij kon vinden over glas en glastechniek, zo heeft de Stichting Vrij Glas een omvangrijke collectie gegevens (110.000 documenten) over hoe kunstenaars zelf glas kunnen maken in eigen atelier.[1] Het archief wordt nu ontsloten met gelden van de Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onderzoek (NWO), het Big Data / Digital Humanities programma. Voor student Sam Chua aan de Gerrit Rietveld Academie heeft dit al waardevolle informatie opgeleverd.

Ontsluiting

Onder leiding van professor Sven Dupré werk ik sinds een jaar aan de verdiepte ontsluiting van het gehele archief, een project dat afgerond zal worden in 2022. Maar de rijkdom aan informatie moet niet nog jaren verborgen blijven, daarom heeft Sven Dupré het initiatief genomen en Jens Pfeifer, docent aan de Gerrit Rietveld Academie, benaderd om praktijklessen aan de hand van gegevens in het archief voor te stellen.

Receptboek

Een van de studenten, Sam Chua, afkomstig uit Singapore, zag zichzelf geconfronteerd met vragen over het materiaal waarmee zij werkt. Sam vroeg zich af: wat is glas en hoe ontstaan kleuren in glas? Met die vraag nam ik een duik in het archief; ik bracht een zichtbaar veelvuldig geraadpleegde Rezeptbuch für die praktische Glasschmelze naar boven en een transcriptie van een discussie tussen Dominick Labino en Harvey Littleton. Die ging over de veiligheid in de glasblazerij tijdens het werken met gevaarlijke stoffen, inclusief adviezen over het aanpassen van glasrecepten, mocht een bepaalde grondstof niet direct voorhanden zijn.[2]

Kleurtinten

Allereerst heeft Sam Chua zelf vuurvaste klei gemengd en handgeknede smeltkroezen gemaakt die voorgestookt werden. Kleurgevende metaaloxiden werden afzonderlijk getest tezamen met reeds gesmolten heldere glasscherven. Omdat de materiaaldikte altijd bepalend is voor de kleurintensiteit in massief glas, werden de kleurverzadiging in de gekoelde resultaten vergeleken met de hoeveelheid kleurbepalende ingrediënten in de oorspronkelijke kleurglasrecepten. Deze parameters werden richtinggevend bij het steeds aanpassen van de recepten om de gewenste kleurtinten te verkrijgen in het gegoten glas.

Ervaring

‘Het project kleurglas gemengd mixen was erg interessant voor mij en het blijft me intrigeren, ook omdat het onderzoek het archief nog dieper mede-ontsluit’, vertelt Sam Chua over haar ervaring. ‘Je kunt beginnen met het onderzoeken van oude recepten met een heleboel giftige chemische ingrediënten. Terwijl je de recepten aanpast en de ingrediënten vervangt door veiligere alternatieven leer je over die opties en hoe ze de uitkomsten van de kleur veranderen.’

Testoven

‘In het proces moesten veel aanpassingen worden gedaan om de studio voor te bereiden op de smeltproeven; het soort gereedschap dat we zouden gebruiken, de mallen voor kleuren, het maken van onze eigen smeltkroezen aan de hand van recepten uit het archief. Op de academie overwegen we nu zelfs om onze eigen kleine testoven te bouwen aan de hand van instructies en tekeningen in het archief. Het project blijft groeien en ik blijf dingen leren die ik nooit had verwacht’, aldus Sam Chua.

Succes

Gezien het succes en de positieve ervaringen zal er in de toekomst zeker meer materiaal uit het glasarchief van Sybren Valkema worden aangewend om de technische en praktische kennis van (glas)-kunstenaars in opleiding te verrijken.CTA kM 112

 Lees meer
Ook interessant
Josua Wechsler (foto: Auke Hamers).
kM 115 over Natuur
X